5. sayı için davet: Edebiyat ve Ekonomi

KRİTİK
5. Sayı Bahar 2010
EDEBİYAT VE EKONOMİ
Kritik Mart 2010’da çıkacak 5. Sayısında edebiyatın ekonomik alanla ilişkisini masaya yatırıyor. Bu bağlamda gerek ekonomik unsurların (sınıf, sermaye, para vs.) metinsel temsilini, gerekse edebiyat eserinin kültürel bir meta olarak üretimini tartışacak bir dosya için çağrı yapıyor. Aşağıdaki sorulardan yola çıkarak ekonomi ve edebiyat arasındaki ilişkiler örüntüsüne dair söz alan kuramsal ve(ya) uygulamalı yazıları 1 Ocak 2010 tarihine kadar kritikdergisi@gmail.com adresine bekliyoruz.
Bir topluma ya da bir döneme ait ekonomik yapı ile edebî temsil arasındaki ilişkiyi hangi kuramsal araçları kullanarak anlayabiliriz?
Edebiyat metinleri ekonomik alanın ve bu alan içinde farklı mücadele ve çelişkilerin bir göstereni olarak nasıl algılanabilir?

Metinsel temsilin devrin ekonomik aklının doğrudan ya da dolaylı temsilcisi olduğu düşünülebilir mi? Ya da edebiyat metni hâkim ekonomik akıl karşısında bir mücadele aracı olarak tasarlanabilir mi?

Ekonomileri hakkında yeterince bilgimiz olmayan dönemler hakkında sözlü ve yazılı edebiyat bir bilgi kaynağı olarak düşünülebilir mi?

Kültürel bir meta olarak edebiyat metninin üretimi tarih boyunca ne gibi değişimler göstermiştir?

Edebiyat metinlerinin ekonomi tarihini düşünmek bu metinleri değerlendirirken bize ne gibi olanaklar sunar?

Ekonomik paradigmanın kaydığı, değiştiği zaman birimlerinde edebiyattaki değişimleri nasıl anlamlandırabiliriz?

Toplumsal ve ekonomik sınıfların oluşum süreci, hâkim ve alternatif üretim ilişkileri, edebî üretimi nasıl biçimlendirmekte, bu üretim tarafından nasıl biçimlendirilmektedir?

Marksist eleştirinin sunduğu perspektif, edebiyat ve ekonomi ilişkisini anlamak için ne gibi imkânlar sunmakta ya da ne gibi açmazlara sebep olmaktadır?
Edebiyat ve eleştiriyi düşünürken ekonomik, ekonomiyi düşünürken edebî-eleştirel söylem nasıl yürürlüğe sokulmaktadır?

Dilin, paranın ve sayının geçirdiği dönüşümleri paralel olarak düşünmenin yolları nelerdir?

Biriktirmeye değil armağana, almaya dayalı değil vermeye dayalı armağan ekonomilerinde edebiyat hangi biçimlere bürünmüştü, bürünebilir? Armağan ekonomisi hem edebiyatın bir izleği olarak hem de edebî üretimin bir biçimi olarak nasıl düşünülebilir?

Yayın sektörünün dinamikleri edebî üretimi, kanonu, akımları nasıl biçimlendirmektedir? Edebî alanın bu dinamiklerden azade olduğu alanlar tahayyül edilebilir mi?

Serbest piyasa ekonomisinin yayılma süreci yazarların yayın dünyasındaki davranışlarını ve edebî tahayyüllerini nasıl etkilemiştir?

Yayınevleri ile kitap dergileri, kitap tanıtım yazarları ve reklamcılık arasındaki bağıntıları nasıl tartışabiliriz?

Matbu kapitalizmin ve kültürün ortaya çıkışı yazmaya dayalı edebiyatların söylemsel ve maddi ekonomilerini nasıl etkilemektedir?

Klasik Osmanlı edebiyatı dönemin iktisadi zihniyetini algılamamızda ne gibi olanaklar sunabilir?

Osmanlı toplumunda himaye sistemi ile edebiyat arasındaki ilişkiyi düşünme biçimleri nelerdir?

19. yüzyıl Osmanlı edebiyatındaki ekonomik değişimi edebiyat metinleri üzerinden nasıl okuyabiliriz?

Türk edebiyatında zenginliğin ve yoksulluğun temsili nasıl gerçekleşmektedir?

Modern Türkiye'nin toplumsal koşullarında ekonomik eşitsizliklere ve adaletsizliklere yönelik mücadele edebiyatla hangi biçimlerde temas kurmuştur?

4. Sayı İçin Çağrı: Edebiyatın Cinsiyeti

Kritik, Eylül 2009’da çıkacak 4. sayısında edebiyat kurumunun toplumsal cinsiyetle bağıntılarını derinlemesine tartışmayı amaçlıyor. Edebiyatın cinsiyetli varoluşumuzu ne şekilde dolayımladığını ve bunun siyasal, kültürel, ekonomik ve dinsel olanla hangi biçimlerde kesiştiğini kavramak için edebiyatın toplumsal cinsiyet pratikleriyle nasıl biçimlendirildiğini anlamak kadar, bu pratikleri nasıl biçimlendirdiğini çözümlemenin de gerekli olduğunu düşünüyoruz. Bu ilkeleri benimseyen aşağıdaki sorulardan yola çıkarak bir metni, dönemi, akımı, olguyu ya da söylemi ele alan yazıları 1 Haziran 2009 tarihine kadar kritikdergisi@gmail.com adresine bekliyoruz. Dergi hakkında daha ayrıntılı bilgi için: http://kritikdergi.com

* Cinsiyetli varlığımızın –edebî olsun olmasın- anlatıya dönüştürülmesi ne anlama gelmektedir? Bu cinsiyetli varlık hangi biçimlerde anlatılaştırılmaktadır?

* Kadınlık, erkeklik, eşcinsellik, gaylik, lezbiyenlik, travestilik, transseksüellik, biseksüellik, aseksüellik vb. gibi cinsiyet hâllerinin birbiriyle çakışan ve çatışan biçimleri edebiyatta nasıl temsil edilmektedir?

* Toplumsal cinsiyetin sosyalizm, Kemalizm, milliyetçi hareket, İslamcılık, Kürt hareketi vb. gibi siyasal projelerle karşılaştığı bir ara-alan olarak edebiyatı nasıl kavramsallaştırabiliriz?

* Sınıf ve toplumsal cinsiyet arasındaki girift ilişki edebî metinlerde hangi biçimlere bürünmektedir?

* Dinsel tecrübenin (özellikle başörtüsü meselesinin) edebîleştirilme anlarında toplumsal cinsiyet ne şekilde devreye girmektedir?

* Militarizmin gölgesinde ya da karşısında yer alan anlatılarda toplumsal cinsiyetin işlevi nedir?

* Osmanlı edebiyatında cinsiyeti ne şekilde tarihselleştirebiliriz?

* Modern Osmanlı edebiyatının oluşumunda heteroseksüel olmayan cinsel deneyimler ne şekilde içerilmiş ya da dışlanmıştır?

* Edebiyat cinsel sapkınlıkla normalliği hangi biçimlerde inşa etmektedir?

* Cinsiyetlerin karşılaşma noktaları ne şekilde edebîleştirilmektedir?

* Cinsel şiddetin edebî temsillerini nasıl çözümleyebiliriz?

* Kadın hareketi ve eşcinsel hareketin yükselişinin edebiyata yansımaları nelerdir?

* Edebiyat annelik, babalık ve aile deneyimlerini hangi biçimlerde ifade etmektedir?

* Arzulayan, erotik ya da pornografik bir varlık olarak bedenin sözcüklerle inşa edilmesi ne şekilde olmaktadır?

* Doğanın edebî temsilleri nasıl bir toplumsal cinsiyet dolayımı ortaya koymaktadır?

* Şarkiyatçı ya da garbiyatçı söylemlerin belirdiği edebî metinlerde toplumsal cinsiyet ne şekilde devreye girmektedir?

* Belirli bir cinsiyet kimliği üzerinden okuma / eleştiri yapmak söz konusu kimliği ve metinleri nasıl kurmakta, dönüştürmekte ve anlamlandırmaktadır?

* Cinsiyet temelli bir harekete bağlanmak edebiyat eleştirisi yapma pratiğimizi hangi biçimlerde etkilemektedir?

* Feminist eleştirinin önemli odak noktalarından biri olan “görünmezleştirilen metin, yazar ve kimlikleri görünür kılma çabası” ışığında toplumsal cinsiyete duyarlı bir edebiyat tarihçiliği nasıl inşa edilebilir?